Ticari ve konut binalarının yanması, malzemelerinden kaynaklanan tehlikeli kimyasallar ve gazlar salınımına yol açıyor.
Ulusal Bilimler, Mühendislik ve Tıp Akademileri’nin 2022 raporuna göre, kentsel alanları etkileyen yangınlar, insan yapımı yakıtlar, yapı malzemeleri ve ev ürünlerinden kaynaklanan kimyasalları doğa yangınlarından farklı bileşimlerde salıyor. Bu durum, yaklaşık 70.000 topluluk ve 43 milyon evin risk altında olduğu anlamına geliyor.
Yangın Dumanı Daha Tehlikeli Olabilir
“Orman yangını dumanının insan yapımı unsurlarla birleşmesi daha da tehlikeli olabilir,” diyor Cleveland’daki Harrington Kalp ve Damar Enstitüsü’nden Dr. Sanjay Rajagopalan. “Örneğin, plastik veya kauçuk yandığında oldukça zararlı maddeler ortaya çıkar.”
Dumanın Etkisi Uzak Mesafelere Kadar Hissediliyor
Los Angeles yangınlarından yayılan duman, hava koşullarına ve coğrafi durumlara bağlı olarak büyük mesafeler kat edebilir. Şimdiden Los Angeles County’de on binlerce kişi tahliye emri aldı.
“Yüzlerce kilometre uzakta olsanız bile orman yangını dumanının sağlığınıza etkisi olabilir,” diyor Harvard Üniversitesi Çevre Sağlığı Bölümü Başkanı Dr. Kari Nadeau.
Yangın Dumanındaki Tehlikeli Maddeler
Yangın dumanında mikroplastikler, cıva ve kurşun gibi toksik metaller, karbon monoksit ve diğer zararlı maddeler tespit edildi. Ayrıca lösemiyle ilişkilendirilen benzen ve çeşitli kanser türleriyle bağlantılı dioksinler de bulunuyor.
Yangın dumanının en büyük tehlikelerinden biri de partikül madde. Bu küçük katı parçacıklar ve sıvı damlacıklar, akciğerlerin derinliklerine yerleşebilir. Özellikle PM 2.5 olarak bilinen parçacıklar, insan saçından onlarca kat daha küçüktür.
Sağlık Üzerindeki Etkileri
Boston College’daki Küresel Sağlık Gözlemevi Direktörü Dr. Philip Landrigan, bu partiküllerin solunduğunda akciğerlerde ve solunum yollarında tahrişe neden olduğunu belirtiyor. Ayrıca, kan dolaşımına girerek diğer organlara da yayılabiliyorlar.
Araştırmalar, yangın dumanına bağlı PM 2.5 maruziyetinin kalp krizi, kalp yetmezliği, astım krizleri, felç ve diğer hastalıkların riskini artırdığını gösteriyor.
Çocuklar, yaşlılar ve akciğer veya kalp hastalığı olanlar daha yüksek risk altında. Hamile kadınlarda erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski artıyor. Ancak sağlıklı yetişkinler bile bu zararlı koşullardan etkilenebilir ve bu etkiler uzun yıllar sürebilir.
Dumanın Kronik Etkileri
“Yangın dumanına maruz kalmak, kronik akciğer hastalıklarına ve kalp-damar hastalıklarına katkıda bulunabilir. Hatta bunama riskini bile artırabilir,” diyor Michigan Üniversitesi’nden pulmoner sağlık uzmanı Dr. MeiLan Han.
Han, hava kalitesinin kötü olduğu durumlarda dışarıdaki aktivitelerin sınırlandırılmasını tavsiye ediyor. Zorunlu durumlarda, doğru şekilde takılan N95 maskelerinin duman ve partikül maddelere karşı ilk koruma katmanını sağladığını belirtiyor.
Kapalı Alanlarda ve Araçlarda Korunma Yöntemleri
Kapalı alanlarda hava kalitesini artırmak için MERV 13 veya üzeri filtrelere sahip hava temizleyiciler kullanılabilir. Araç içinde ise dumanlı koşullarda hava sirkülasyon düğmesini kullanarak dışarıdaki kirli havanın içeri girmesi engellenebilir.
Dumanın Ölümcül Sonuçları
Dumanlı bir ortamda zaman geçirdikten sonra solunum sorunları, ani baş dönmesi, göğüs sıkışması veya kollarda ve parmaklarda karıncalanma gibi belirtiler hissedilirse hemen tıbbi yardım alınması öneriliyor.
2024 Haziran’ında yapılan bir çalışma, 2008-2018 yılları arasında Kaliforniya’da meydana gelen 50.000’den fazla ölümün PM 2.5 maruziyetiyle bağlantılı olduğunu ortaya koydu. Ayrıca, 2000-2019 arasında dünya genelinde 1.53 milyon ölümün orman yangını gibi arazi yangınlarına maruziyet nedeniyle gerçekleştiği tahmin ediliyor.
diyekonustu.com
