diyekonustu.com – Yaklaşık on yıl süren bu kazılar, İstanbul’a antik tsunami dalgalarının vurmuş olabileceğine dair çığır açıcı keşifleri gün yüzüne çıkardı. En önemli bulgulardan biri ise, Geç Roma (Bizans) dönemi limanı olan Theodosius Limanı’nın ortaya çıkmasıydı.
Gemiler ve Batıklar: Bizans’ın Deniz Tarihine Işık Tutan Keşifler
Metro ve Marmaray istasyonlarının inşa edileceği alanda yapılan kazılar sırasında 37 gemi batığı tespit edildi. Bu keşif, tek bir kazı alanında bulunan dünya çapında en büyük gemi batığı koleksiyonu olarak kabul ediliyor ve antik denizcilik tarihine benzersiz bir bakış sunuyor.
Theodosius Limanı: Bizans İmparatorluğu’nun Önemli Ticaret Merkezi
Theodosius Limanı, Bizans döneminde buğday ticaretinde önemli bir rol oynuyordu. İskenderiye’den gelen gemiler burada demirler, yüklerini boşaltarak Konstantinopolis’e dağıtırlardı. Ticaret için kullanılan gemilerin ve Bizans’ın deniz savaş gemilerinin keşfi, arkeoloji tarihinde bir ilk olarak kaydedildi.
Tsunami İzleri: 6. Yüzyılda Yaşanan Felaketler
Limandaki jeoarkeolojik çalışmalar, özellikle “Unit 4” olarak adlandırılan sediment tabakalarının, 554 ve 557 yıllarındaki depremlerle tetiklenen tsunamiler tarafından oluşturulduğunu gösteriyor. Bu bulgular, Marmara Bölgesi’nde büyük depremlerle ilişkili tsunami olaylarının varlığını kanıtlıyor.
Marmara Bölgesi’ndeki Tarihi Depremler ve Tsunamiler
Marmara Bölgesi, tarih boyunca birçok yıkıcı deprem yaşamıştır. Son 2000 yıl içinde, İstanbul’da en az 34 adet 7.0 büyüklüğünde ya da daha büyük depremler meydana gelmiştir. İlk kaydedilen deprem M.S. 29’da yaşanmış, ilk detaylı rapor ise 363 yılına aittir.
Bizans Döneminde Tsunamiler ve 1265 Depreminin Etkisi
Bizans kaynakları, 1265 yılındaki büyük depremin ardından, tsunami dalgalarının kara üzerinde bıraktığı kalıntıları detaylı bir şekilde kaydetmiştir. Marmara Denizi’nde çoğu tsunami genellikle küçük olsa da, bazıları 6 ila 10 metreye kadar yüksek dalgalar üretmiştir.
Mid-6. Yüzyılda Üç Büyük Deprem
turkiyetoday’de yer alan habere göre: 6. yüzyılın ortalarında, Konstantinopolis üç büyük depremle sarsıldı: 542 Ağustos, 554 Ağustos ve 557 Aralık depremleri. Bizans tarihçisi Agathias, 557 yılındaki depreme tanıklık etmiş ve felaketi şu şekilde anlatmıştır: “Gece yarısı, herkes yatağında huzur içinde uyurken, felaket ansızın vurdu, her binayı temellerinden sallayarak yıkıldı… Birçok hayat kaybedildi.”
Yenikapı Kazılarında Tsunami ve Deprem İzleri
Yenikapı (Theodosius) Limanı kazılarında, 557’deki büyük depremin ardından meydana gelen tsunamiye ait bir enkaz tabakası bulunmuş olabilir. Bu, tarihsel tsunami olaylarına dair somut bir kanıt olarak kayda geçmiştir.
Fırtına mı, Tsunami mi? Marmara Denizindeki Batıklar Üzerine Tartışmalar
Başlangıçta, 10. ve 11. yüzyıllara ait 25’ten fazla geminin, İstanbul kıyılarında meydana gelen şiddetli bir fırtına sonucu battığı düşünülmüştü. Ancak arkeolog Metin Gökkay, bu sonuçları tartışmaya açtı ve “Urban Archaeology and Istanbul” adlı kitabında gemi batıklarının fırtına nedeniyle değil, tsunami nedeniyle batmış olabileceğini savundu.
Tsunami ve Gemi Batıkları: Gökkay’ın Araştırmaları
Gökkay, bu gemilerin yan yatmadığını, aksine intact (sağlam) haldeki gövdelerinin bulunduğunu belirtiyor. Özellikle, Yenikapı’daki Batık 12’nin içindeki bir sepetin içinde sağlam şekilde bulunan vişne çekirdekleri, geminin fırtına nedeniyle batmadığının bir kanıtıdır. Gökkay, üç ayrı tsunami katmanı belirledi ve bunların içinde en kesin olan tabakanın, denizden kara doğru taşınan taşlar, seramikler, kemikler ve toprakla birlikte yerleşmiş olduğunu vurguladı.
İstanbul’da Tarihsel Tsunamiler: Yenikapı Kazılarının Önemi
Yenikapı kazıları, İstanbul’daki tarihsel tsunami olaylarına dair ilk somut kanıtları sunarak, Marmara Denizi’nde tsunami felaketlerinin meydana geldiğini kanıtlamıştır. Bu bulgular, Marmara Bölgesi’nin tarihini ve coğrafyasını şekillendiren bu olayları gözler önüne sermektedir.
