1889 tarihli Otoportre, sanatçının durgun ve hayattan kopuk bir ifadeye sahip olduğu bir dönemde, koyu yeşil-kahverengi tonlarla betimlenmiş. Van Gogh Müzesi, eserin “hiç şüphesiz” ressama ait olduğunu açıkladı.
‘Hastayken Yaptığı Bir Deneme’
Van Gogh, Mayıs 1889’da Fransa Saint-Rémy’de bir akıl hastanesine yatmıştı. Bu tabloyu, Temmuz ayında yaşadığı ciddi bir psikoz atağı sırasında yapmış olduğu belirlendi. Ressamın kardeşi Theo’ya Eylül ayında yazdığı bir mektupta, bu otoportreyi “hastayken yaptığı bir deneme” olarak nitelendirdiği ortaya çıktı.
Müzenin baş araştırmacısı Louis van Tilborgh, Van Gogh’un hastanede diğer hastalara benzer bir durumda olduğunu kabul etmekten korktuğunu belirtti. “Muhtemelen bu otoportreyi, aynada gördüğü kişiyle uzlaşabilmek için yaptı,” dedi. “Bu durum, tabloyu hem etkileyici hem de terapötik kılıyor.”
Şüphelerin Ardından Gerçekliği Kanıtlandı
Otoportre, 1910’da Norveç Ulusal Koleksiyonu’na katıldı ve teorik olarak bir kamu koleksiyonuna dahil edilen ilk Van Gogh otoportresi oldu. Ancak eksik belgelemeler ve alışılmadık renk kullanımı nedeniyle eserin otantikliği 1970’ten itibaren sorgulanıyordu.
2014 yılında Norveç Nasjonalmuseet, eserin tarzını, tekniğini, materyalini ve geçmişini kapsamlı bir şekilde incelemesi için Van Gogh Müzesi’ne gönderdi. Çalışmanın sonuçları, 2020 yılında açıklanarak tablonun kesinlikle Van Gogh’a ait olduğu doğrulandı.
Renk ve Teknikle Psikolojik Durumunu Yansıttı
Eserin otantikliği konusundaki şüphelerden biri, Van Gogh’un palet bıçağını kullanarak tablodaki bazı bölgeleri düzleştirmesiyle ilgiliydi. Van Tilborgh, bunun aslında Van Gogh için alışılmadık bir durum olmadığını belirtti. “Bu tekniği, yüz ifadesinin canlılığını bastırmak için özellikle kullandı.”
Araştırmacılar, ressamın portreden bilinçli olarak yaşam enerjisini çekmeye çalıştığını, bunun da onun ruh halini yansıttığını düşünüyor. Tilborgh, “Bu tablo Van Gogh’un en iyi eseri olmayabilir, ancak onun zihinsel sağlığıyla nasıl başa çıktığını gösteren birkaç çalışmadan biri” dedi.
Yaratıcılığın ve Acının İzleri
Van Gogh, tabloyu bir aynaya bakarak yaptığı için, resimde görünen sağ kulağı, ünlü bir şekilde kestiği sol kulağı değil. Tabloyu yaptıktan üç hafta sonra, ressamın daha parlak ve canlı tonlarda iki ünlü otoportresi daha ortaya çıktı.
Bu otoportreler, Van Gogh’un giderek daha az kırılgan hale geldiğini gösteriyor, ancak bu durum uzun sürmedi. Ressam, bir yıl içinde 37 yaşında intihar ederek hayatına son verdi.
Tablo Sergilenmeye Devam Ediyor
Otoportre, 2020’de Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi’nde In the Picture adlı geçici bir serginin parçası olarak yer aldı. Daha sonra Oslo’ya dönerek, 2021’de açılan Nasjonalmuseet’in kalıcı koleksiyonunda sergilendi.
Bu tablo, Van Gogh’un dehasını ve mücadele dolu ruhunu bir kez daha gözler önüne seriyor.