Tarikat nedir? Türkiye’deki tarikatların isimleri nelerdir?

Tarikat, veya tarik kelimesi “yol” tarikat “yollar” anlamına gelir, “Allah’a ulaştıran yol” mânâsında kullanılmaktadır. Tarikat, bir dinin içinde, özellikle İslamlıkta, tasavvufa dayanan ve kimi ilkelerle birbirinden ayrılan kollardan, Tanrı’ya kendine özgü bir tarzda, ayrı tarzda ulaşma savında olan yollardan her biridir.

Tarikat, sözlükte “gidilecek yol, izlenecek usul, hal ve gidiş” anlamındaki tarîkat (çoğulu tarâik) terim olarak “Allah’a ulaşmak isteyenlere mahsus âdet, hal ve davranış” demektir (et-Taʿrîfât, “eṭ-Ṭarîḳa” md.; Kâşânî, s. 349). Kelime Kur’ân-ı Kerîm’de özellikle Tâhâ sûresinin iki âyetinde (20/63, 104) ve bazı hadislerde (Wensinck, el-Muʿcem, “Ṭarîḳa” md.) sözlük mânasında geçer. Sözlükte yine “yol” anlamına gelen ve Allah’ın farz kıldığı, ruhsata yer olmayan hükümleri ve merasimleri ifade eden tarîk de (çoğulu turuk) tasavvuf kaynaklarında genellikle tarikatla aynı anlamda kullanılmakta (Ebû Tâlib el-Mekkî, II, 138; Kuşeyrî, I, 52, 59), ayrıca Allah’a varan yolların “yıldızların sayısınca” (Sülemî, s. 383) ya da “yaratıkların nefesleri adedince” (Necmeddîn-i Kübrâ, s. 33) olduğu belirtilmektedir. Tarikat karşılığında tâife kelimesi de kullanılmıştır. Farsça’da “yol, âdet, kanun, din” mânalarına gelen râh da Osmanlı Türkçesi metinlerinde “yol, usul” mânaları yanında “tarikat” anlamında da geçmektedir.

İLK TARİKAT NE ZAMAN ORTAYA ÇIKMIŞTIR?

Tarikatın belli bir sistem içinde ortaya çıkması , hicri III. asra dayanır. Cüneyd-i Bağdadî, Bayezid-i Bistami gibi zatlar, tarîkatın ilk önderlerindendir. Daha sonraki dönemlerde gelen Şah-ı Nakşibend, Abdülkadir-i Geylanî, Mevlâna Celaleddin-i Rûmi, İmam-ı Rabbani gibi zatlar ise, tarîkatın en meşhur kahramanlarıdırlar.

TÜRKİYE’DE KAÇ ÇEŞİT TARİKAT VARDIR?

Türkiye’de saymakta zorlanacak kadar çok tarikat ve cemaat vardır. Bunlardan en etkili olan ve içinden bir çok cemaatin çıktığı Nakşibendi tarikatıdır. Nakşibendilik ismi ile anılan tarikatın asıl teorisyeni Abdulhalik-ıl Güjdevani’dir. Tarikata ismini veren ve onu bir ekol haline getiren ise Muhammed Bahauddin Şah-ı Nakşibendi’dir. “Nakış yapan” anlamına farsça bir sözcüktür. Nakşibend ise, Nakşibendi mürşidlerinin, kalbi dünyadan ahirete bağladığı düşünüldüğü teorisine dayanır. Tarşkatın isim babası ve kurucusu Muhammed Bahauddin 1319-1389 yılları arasında Türkistan’da yaşamıştır.

İşte Türkiye’deki tarikatlar:

Nakşibendi tarikatı
Kadiri tarikatı
Mevlevi tarikatı
Halveti tarikatı
Rufai tarikatı
Melami veya Bayrami tarikatı
Sühverdiye tarikatı
Çeşti tarikatı
Şazeliye tarikatı
Hizb-ut Tahrir
Galibiler ( Kadiri-Rufai tarikatı ekolünden gelen bir cemaat olmalarına rağmen kendilerini tarikat ilan eden tek cemaattir.)

TÜRKİYE’DE KAÇ ÇEŞİT CEMAAT VARDIR?

Tarikatlar zaman içerisinde bölünerek içlerinden birçok cemaat çıkartmıştır. Bazı cemaatler büyüklüğü ve etkinliği ile tarikatların önüne geçmiş ayrı bir tarikat gibi algılanmaya başlanmıştır. Buna en önemli örnek Nurcular’dır. Nurcular aslında Nakşibendi tarikatındandır.Ancak sayıları ve etki alanları dikkate alındığında içlerinden başka cemaatlerin de çıktığı bir tarikat görümüne dönüşmüştür.

Nurcuların içinden çıkan cemaatler şunlardır:

1-Fetullah Gülen cemaati ( Daha sonra (FETÖ) Fetullahçı Terör Örgütü olduğu anlaşıldı)
2-İlim yayma cemiyeti.
3-Kırkıncı hocacılar cemaati
4-Yeni Asyacılar grubu
5-Yeni nesilciler grubu
6-Aczimendiler (Müslüm Gündüz)
7-Meşveretçiler
8-Medzehra gurubu
9-Zehra vakfı
10-Okuyucular (Kurtoğlu gurubu )
11-Yazıcılar
12-Sungurcular grubu
13-Medrese alimleri vakfı
14-Şalvarlı efe cemaati
15-Hayrat cemaati
16-Norşin dergahı (Şeyh Nurettin mutlu)

Bunların yanında ayrıca ( Adnan Oktar) Adnan hocacılar, Mustazaflar, Furkancılar (Furkan Vakfı- Alparslan Kuytul) gibi cemaatler de var.

Türkiye’de günümüzde faal olan tarikatlar ve onların içinde çıkan cemaatler şunlardır,

NAKŞİBENDİ TARİKATI

Nakşibendi tarikatını 2 gruba ayırabiliriz. Birincisi Nakşibendi tarikatı ekolune bağlı kalan cemaatler, diğeri de Nakşibendi ekolunden gelmesine rağmen ayrı bir tarikat gibi ekol oluşturan Nurcular.

1-Nakşibendi tarikatı
Menzilciler, ( Adıyamancılar, Gavsçılar ve Semerkand Vakfı)
İskenderpaşa cemaati
İsmailağa cemaati ( İhvancılar ve Cübbeli Ahmet Hoca)
Süleymancılar
Hazneviler ( Şeyh İzzetin grubu)
Yahyalı cemaati ( Kayseri grubu)
Erenköy cemaati
Tufancılar
Kıbrısiler ( Şeyh Nazım Kıbrisi )
Zilan cemaati
Reyhaniler
Hacegan cemaati
Işıkçılar (İhlas- Enver Ören grubu)
Arvasiler
Akfırat cemaati
Halidiye
Şeyh Muhammed Nayır Erzincani
Bilvanis grubu

2. KADİRİ TARİKATI – KADİRİLER

Kadiriler Abdulkadir Geylani’nin öğretilerini benimseyen ve etkin olan bir tarikattır.

2-1- Galibiler.
2-2 -İcmalciler(Haydar Baş)
2-3-Tillocular
2-4-Muhammediye
2-5-Halisiye
2-6-Üveysler
2-7-Şeyh Osman cemaati
2-8-Zenbililer
2-9-Hüseyniler
2-10- Farukiler
2-11-Bilal-i Nadir.(Nadiriler)
2-12-Kesnizani
2-13-Şettariye

3. HALVETİ TARİKATI

Halvetilik, cehri zikir adı verilen ve ilahi isimlerin yüksek sesle tekrar edilmesi anlamına gelen zikir yöntemini kullanan bir tarîkattır. 14. Y.Y.’da kurulan tarikatın ülkemizde çok sayıda mensubu vardır ve tarikat birçok cemaate bölünmüştür

3-1-Cerrahiler
3-2-Uşşakiler
3-3-Şabaniye
3-4-Mısriyye
3-5-Ticaniler
3-6-Ruşeniye
3-7-İpek yolu gurubu
3-8-Sünbüliye
3-9-Nasuhiyye
3-10-İbrahimiye

4. RUFAİ TARİKATI – RUFAİLER

İlk sufi tarikatlardan biri olan Rüfâiyye’nin kurucusu Ahmed er-Rüfâi’dir. Zikir sırasında vücutlarına şiş batırmakla bilinirler.

4-1-Kubbealtı cemaati
4-2-Çorum dergahı
4-3-Mehmet efendi cemaati
4-4-Maafiriler
4-5-Antakiler
4-6-Marufiler
4-7-Ayderussiyye
4-8-Sayyadiye
4-9-Zeyniyye
4-10-Sebsebiyye
4-11-Kantaniye

5. MELAMİ TARİKATI – BAYRAMİLER

Hacı Bektaş Veli ve Hacı Bayram Veli’nin öğretilerini benimseyen tarikat, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Osmanlı’nın kuruluş döneminde çok etkili olduysa da, devlet politikalarını tasvip etmediğinden ve sisteme karşı duruşundan ötürü yerini nakşibendilik, halvetilik gibi daha sistem odaklı tarikatlara bırakıp önemsizleşmiş, sindirilmiştir. Bildiğimiz tarikat silsilesi ve kurucusu yoktur.Türkiye’de Bayramiye tarikatı (Hacı Bayramı Veli) içinde bir kol olarak gelişmiştir.

5-1-Maşukiler
5-2-Aksarayiler
5-3-Edirneviler
5-4-Yakubi
5-5-Kabayiler
5-6-Kemaliler

6. SÜHVERDİYYE TARİKATI

Türkiye’de çok etkin olmayan ve sayıları az olan Bağdat kökenli tarikat halvetiler ile yakın ilişkilidir.

6-1-Zeyniyye

7. ÇEŞTİYYE TARİKATI

Türkiye’de çok etkin olmayan tarikatın kurucusu Seyyid Giyaseddin El Çişti’dir. Hindistan’da kurulan tarikatın günümüzde Türkiye’de sayıları çok azdır.

7-1-Sabiriye.
7-2-Nizamiyye.

8. ŞEZALİYE TARİKATI

Osmanlı Devleti döneminde özellikle Avrupa ve Balkanlarda çok etkin olan tarikat günümüzde etkinliğini kaybetmiş.

8-1-Simaviler
8-2-Çizmeciler
8-3-Aleviyye
8-4-Derkaviyye

9. MEVLEVİ TARİKATI –MEVLEVİLER

Bir Anadolu tarikatıdır. Mevlana Celalettin Rumi’nin öğretilerine bağlı olan tasavvuf tarikatıdır.

Türkiye ‘de Siyasal İslam’ın ve buna bağlı olarak siyasi partilerin oy deposu haline gelen tarikat ve cemaatlerin topluma din ve ahlak öğretisi vermekten çok uzak olduğu gözlemlenmektedir. Tarikat ve cemaatler sadece dini tanıtmak ve öğretmek için çalışsaydı ne ülkede yolsuzluk, fuhuş, ve ahlaksızlık bu kadar artardı ne de 15 Temmuz yaşanırdı. Bu kadar fazla tarikat ve cemaatin olması bir dini bir kazanç rekabeti haline getirmiş. Tarikat kelime anlamı itibariyle “Tarik” yol demektir. Allah’a giden yolda cennet vaadi ile para ve şöhret kazanmak isteyen tarikatlara karşı dikkatli olunması gerekir.

Son yapılan operasyonlarla Furkan vakfı, Adnan Hoca gibi cemmatler kontrol altına alındı. Süleymancılara karşı da kurban ve kermes müdahalesi ile uyarı yapıldı. Bir 15 Temmuz daha yaşamadan tarikat ve cemaatlerin kontrol altına alınması gerekir.

İlginizi çekebilir;

SÜLEYMANCILAR CEMAATİNİN ÖZELLİKLERİ

Süleymancılar Cemaati, Türkiye merkezli bir dini cemaattir ve adını kurucusu Süleyman Hilmi Tunahan’dan alır. Cemaatin temel özellikleri ve yapısı şu şekildedir:

1. Eğitim Odaklılık:

Süleymancılar, özellikle Kuran kursları ve dini eğitim faaliyetleri ile bilinir. Cemaat, Türkiye’nin birçok bölgesinde ve yurt dışında yurtlar ve Kuran kursları işletmektedir. Bu kurumlarda öğrencilere hem dini hem de akademik eğitim verilmektedir.

2. Kur’an ve Arapça Eğitimi:

Cemaat, Kur’an-ı Kerim’in Arapça aslından okunmasına büyük önem verir. Kur’an kurslarında öğrencilere Arapça ve temel dini bilgiler öğretilir.

3. Bağımsız Yapı:

Süleymancılar, devletle doğrudan ilişki kurmayan ve genellikle siyasi tarafsızlığını koruyan bir cemaat olarak bilinir. Ancak zaman zaman siyasi gelişmelerle dolaylı olarak gündeme gelebilirler.

4. Disiplinli Yurt Faaliyetleri:

Özellikle öğrenci yurtlarıyla dikkat çekerler. Yurtlarda, öğrencilerin dini eğitim ve manevi gelişimine katkı sağlanırken aynı zamanda düzenli ve disiplinli bir yaşam tarzı benimsetilmeye çalışılır.

5. Tarikat Bağlantısı:

Süleymancılar, Nakşibendi tarikatına bağlıdır. Ancak, tarikat geleneklerini daha çok eğitim ve hizmet yoluyla sürdürmeyi tercih ederler.

6. Kurucusu ve Tarihçesi:

Cemaatin kurucusu Süleyman Hilmi Tunahan (1888-1959), Osmanlı Devleti döneminde eğitim almış ve Cumhuriyet döneminde dini eğitimin yaygınlaştırılmasında önemli rol oynamıştır. Tunahan, özellikle Kuran-ı Kerim’in öğretimine odaklanmıştır.

7. Dünyada ve Türkiye’de Yaygınlık:

Süleymancılar, Türkiye dışında Avrupa, Orta Asya ve ABD gibi bölgelerde de aktiftir. Yurt dışındaki Türk öğrencilere ve göçmenlere yönelik faaliyetler yürütmektedir.

8. Siyasi Tarafsızlık:

Genellikle doğrudan siyasi faaliyetlere katılmazlar. Ancak cemaat mensuplarının bireysel siyasi tercihleri olabilir. Siyasi partilerle açık ilişkiler kurmaktan kaçındıkları bilinir.

9. Medya ve Görünürlük:

Süleymancılar, genellikle medyada çok görünür değildir. Faaliyetlerini sessiz ve kendi içlerinde yürütmeye özen gösterirler.

10. Eleştiriler ve Tartışmalar:

Diğer dini gruplar ve kamuoyunda zaman zaman eleştirilerle karşılaşabilirler. Ancak, genellikle topluma katkı sunan eğitim ve yardım faaliyetleriyle tanınırlar.

diyekonustu.com, Onedio