Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) nedir? Kene ısırdığında ne yapılmalı?

Kırım-Kongo kanamalı ateşi nedir?

Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA), Nairovirüslerin neden olduğu ateş, cilt içi ve diğer alanlarda kanama benzer biçimde bulgular ile seyreden kene kaynaklı bir enfeksiyondur. Son yıllarda tedavide görülen gelişmelere karşın, bu enfeksiyonlarda ölüm oranları hala yüksektir. İnsanlarda klinik ve subklinik olarak seyreden, kenelerin vektörlük yaptığı ve insanlarda sendromlar halinde görülen önemli bir enfeksiyondur. İnsanlarda başlıca ensefalitler, kısa süren yakıcı hastalıklar, kanamalı ateşler, poliartrit ile ön plana çıkan sendromlar şeklinde görülür. 

Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA) ilk nerede çıktı?

Bunyaviridae ailesine bağlı Nairovirus soyundan virüslerin meydana getirmiş olduğu, Bu grup virüsler, 100 nm (nanometre) büyüklüğünde, Ribonükleik asit (RNA) içeren, heliksel kapsidli ve zarflı virüslerdir.  Kırım-Kongo kanamalı ateşi hastalığı ilk nerede tanımlanmıştır? Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA) ilk defa 1944 ve 1945 yılı yazları Batı Kırım steplerinde çoğunlukla ürün toplamaya yardım eden Sovyet askerleri arasında görülmüştür. Hastalığa Kırım hemorajik ateşi adı verilmiştir. 1956 senesinde Zaire’ de alev ateş bir hastadan Kongo virüsü tespit edilmiştir. 1969 ise Kongo virüsu ile Kırım hemorajik ateşi virüslerinin aynı virüs olduğu belirlenmiş ve Kırım-Kongo kanamalı ateşi olarak hastalık tekrar adlandırılmıştır. 

Kırım-Kongo kanamalı ateşi bugüne kadar hangi ülkelerde tanımlanmıştır? 

Hastalık çoğunlukla Afrika, batı Asya ile Ortadoğu ve doğu Avrupa’da görülmektedir. Kırım-Kongo hemorajik ateş virüsünün Bulgaristan, Makedonyada, Pakistan, Irak, Afganistan, İran, Kosova, Kazakistan, Sahra altı Afrika ülkeleri, eski Sovyetler Birliği, Yugoslavya, Yunanistan, Arap yarımadası, Dubai, Kuveyt, Çin ve Moritanya’da salgınlar yaptığı bildirilmiştir. Bu sendromlardan kanamalı ateşler grubunda yer edinen Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA), 2002 senesinde bahar ve yaz aylarında bazı illerimizde görülmüş ve sağlık Bakanlığının yapmış olduğu çalışmalar neticesinde hastalığın KKKA olduğu doğrulanmıştır. 

Kırım-Kongo kanamalı ateşi virusu insanlara nasıl bulaşır? 

İnsanlar virüsü; Enfekte kenelerin yapışması/kan emmesi sırasında salgıladıkları tükürük salgısı ile, Enfekte kenelerin çıplak elle ezilmesi sırasında temasla, Viremik hayvanların kan ve dokuları ile temasla, Viremik hastalarla (kan ve diğer vücut sıvıları)temas ile olmaktadır. Kırım-Kongo kanamalı ateşi virüs bulaştıktan ne kadar süre sonra ortaya çıkar? Kuluçka süresi; virüsün alınma şekline bağlıdır. Kuluçka süresi kene ısırmasından sonra 2-14 gün arasında değişmekle birlikte çoğu zaman 1-3 gündür. Virüsü içeren kan ve öteki doku yahut atıklar ile temastan sonrasında genel olarak bu süre 5-6 gündür ve 14 güne kadar uzayabilmektedir. Kırım-Kongo kanamalı ateşi hangi mevsimde görülmektedir? Hastalık mevsimsel özellik göstermektedir. Genel olarak mayıs ve ekim ayları arasında görülmesine karşın, değişik aylarda da görülebilir. 

Kırım-Kongo kanamalı ateşi için kimler risk altındadır?

Hastalık için çiftlik çalışanları, çobanlar, kasaplar, mezbaha çalışanlamış olurı, hayvancılık ile uğraşanlamış olur, baytar hekimler, baytar sıhhat teknisyenleri, akut hastalarla temas olasılığı bulunan salgın bölgelerde vazife icra eden sıhhat mensubu, askerler, kamp yapanlar risk altındadır Kırım-Kongo kanamalı ateşi hangi hayvanlarda görülür ve hastalık belirtileri nedir? Virüs, sığır, koyun, keçi, tavşan ve tilki benzer biçimde hayvanlardan tespit edilmiştir. KKKA virusu kenelerin konakladığı hayvanlara bulaşmasına karşın hayvanlarda; kimi zaman hafifçe ateş çıkabilir, bunun dışında hastalık belirtisi görülmemektedir. Buna karşılık hayvanlar hastalığın yayılmasında aracı rol (portör) oynamaktadır.

Kırım-Kongo kanamalı ateşi salgını neden olur?

Doğu Avrupa ve Asya’daki Kırım-Kongo hemorajik ateş salgınlarının genellikle insanlar tarafından oluşturan çevresel şartlara bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir. Kırım’daki ilk salgının, İkinci Dünya Savaşı senelerında kene ile enfekte olmuş bölgelerin tarıma açılması sebebiyle oluştuğu sanılmaktadır. Daha sonra eski Sovyetler Birliği ve Bulgaristan’ da olan salgınlarda ise ziraatçılık ve hayvancılıktaki değişmelerin rol oynadığı belirtilmektedir.

KKKA virüsünün bulaşmasına sebep olan kene nedir?

Yer yüzünde kaç türü bilinmektedir? Ülkemizde halk içinde kene, sakırga, yavsı, kerni şeklinde isimlerle bilinmektedir. Keneler mecburi kan emici artropodlar olup dünyanın her bölgesinde yaşamaktadırlar. Keneler morfolojik olarak diğer artropodlardan farklı olup, vücutları tek bir parçadan oluşmuştur. Vücudun ön tarafında ağız organelleri yer almıştır. Günümüzde yeryüzünde ortalama 850 kene türü bilinmektedir. Kene ısırığında ne yapılmalıdır? Yapışan keneler ise mutlaka öldürülmeden, ezilmeden/patlatılmadan ve kenenin ağız kısmı koparılmadan, bir pensle doğrudan düz olarak, döndürmeden yavaşça çekilip alınmalıdır. Isırılan yere; bol sabunlu suyla yıkanıp temizlendikten sonra iyotlu antiseptik(tendürdiyot) sürülmelidir.

(şayet sabunlu su bulunmaz ise alkol içeren mendiller kullanılabilinir). Çıplak elle keneye temas edilmemeli eğer elle tutulacaksa eldiven giyilmeli yada naylon bir poşet yardımıyla keneler toplanmalıdır. Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, klonya, gazyağı v.B) dökülmemeli, sigara veya ateş kullanarak keneler uzaklaştırılmamalıdır. Çünkü bu maddeler kenenin kusmasına sebebiyet vereceğinden hastalık bulaştırma riskini artırmaktadır. Isırılan kişi iki hafta süreyle ateş,yoğun halsizlik, baş ağrısı, bulantı, kusma şeklinde emareler yönünden takip edilmesi gerekmektedir. (ateşin 38,3 °C veya üzerinde olması halinde acilen tam teşekkülü hastaneye başvurulmalıdır) Kan emdikçe zaman içinde gövdesi kanla dolan kenenin tutunduğu bölge kızarır ve kaşınır.