ÇERNOBİL NEREDE VE ÇERNOBİL’DE NE OLDU?
Chernobyl (Çernobil), Ukrayna’nın Pripyat kentindeki kasabanın adıdır. Çernobil Nükleer Santrali’nde, 26 Nisan 1986 tarihinde dünya tarihinin en önemli kazalarından biri meydana gelmiştir.
NÜKLEER SANTRALDE PATLAMA NASIL GERÇEKLEŞTİ?
Çernobil Nükleer Santrali’nde yapılan testler esnasında, ani ve beklenmedik bir güç dalgalanması fark edilmiştir. Bu esnada işçilerce, acil durum butonuna basılmış ancak güç çıkışı olması gerekenden daha fazla büyümüş, son noktaya ulaşmıştır. Akabinde ise oluşan yükse, buhar basıncı bir dizi tepkime yaratmıştır. Raporlara göre; yaşanan tüm bu gelişmeler, nötron moderatör ve hava arasında yer alan grafitin birleşmesine neden olurken reaktörü tutuşturmuştur. Tutuşmanın çıkardığı yangın ise atmosfere yükselmiştir.
SERPİNTİ BULUTU KARADENİZ ÜZERİNDEN TÜRKİYE’YE GELDİ
Yükselen yangının dumanları, başta ‘Pripyat’ olmak üzere oldukça geniş bir coğrafyaya yüksek derecede nükleer serpinti bulutu yaymıştır. Serpinti bulutu, Sovyetler Birliği’nin batısı ile buradan Avrupa ülkelerine ve Karadeniz üzerinden de Türkiye’ye sürüklenmiştir.
RADYOAKTİF SERPİNTİ EN ÇOK BEYAZ RUSYA’YI ETKİLEDİ
Facianın etkileri uzun yıllar sürerken, 1986’dan 2000 yılına kadar Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna’da ciddi oranda kirlenmiş bölgelerden toplam 350 bin 400 kişi tahliye edilmiştir. Rusya devletinin kayıt altına aldığı resmi verilere göre; Çernobil Nükleer Santrali’nde oluşan radyoaktif serpintinin en çok etkilediği yer yüzde 60 oranıyla Beyaz Rusya olmuştur. Felaketin ardından Rusya, Beyaz Rusta ve Ukrayna sürekli olarak dezenfekte işlemleri gerçekleştirmiştir. Bu işlemlere yüklü derecede harcama yapıldığı bilinmektedir.
DÜNYA TARİHİNDEKİ EN YÜKSEK ETKİLİ PATLAMA
Çernolbil’deki patlama, Uluslararası Nükleer Olay Ölçeği’ne göre; dünya tarihinde bugüne dek meydana gelmiş en büyük nükleer etkili kazalardan biri durumundadır. Bu felaket, sınıflandırma oranı en yüksek olan 7 rakamı ile ölçeklendirilmiştir. Bu sınıfta yer alan bir de 2011 yılında yaşanan Fukuşima Nükleer Santrali’ndeki kazadır. Çernobil’de yaşanan kaza, yaşanan felaket maliyeti ve kayıpları bakımından dünya tarihinin en kötü iki nükleer felaketinden biridir.
500 BİNDEN FAZLA İŞÇİ YÜKSEK RADYASYON ALDI
Çernobil Nükleer Santrali’nde meydana gelen kaza sonrası, 500 binden fazla işçi, burada nükleer faciaya müdahale etmiş ve yüksek bir çoğunluğu da ağır radyasyona maruz kalmıştır. Kaza anında 31 kişinin öldüğü kayıtlara geçmiştir.
ÖNLEMEK AMACIYLA 18 MİLYAR RUBLE HARCANDI
Chernobyl’de yaşanan felaketi önlemek amacıyla yapılan masrafların bedelinin, 18 milyar Ruble olduğu açıklanmıştır. Kazanın hemen ardından oldukça büyük bir alana yayılan radyasyon nedeniyle uzun vadede sonuçları daha ağır olmuştur.
REAKTÖR 36 BİN TONLUK ÇELİK KALKANLA ÖRTÜLDÜ
Çernobil Nükleer Santrali’nde kaza sonrası, dünya tarihinde daha önce görülmemiş bir mühendislik yöntemi uygulanmıştır. Santral, 2016 yılında çelik kalkanla örtülmüştür. 275 metre genişliğe, 108 metre uzunluğa ve 36 bin ton ağırlığında olan kalkan, reaktörün üstünü örtecek şekilde inşaa edilmiştir. Daha sonra ise 5 gün süren kaydırma işlemi sayesinde reaktörün üzerine konumlandırılmıştır. Gelecek 100 yıl boyunca oluşacak radyoaktif sızıntıyı engellemesi düşünülen kalkan maliyeti 1,5 milyar dolardır.
150 TONLUK NÜKLEER YAKIT BERTARAF EDİLECEK
Kalkanın daha sonra yapılacak olan sökme ve temizlik işlemleri de hesaplanmıştır. Çelik çadırın içerisine 100 metre uzunluğunda olan iki ayrı köprü sistemi yapılarak bunların üzerine ray döşenmiştir. Zamanı geldiğinde, vinç yardımıyla sökülecek olan reaktör parçaları, vagonlarla dışarı taşınması planlanmıştır. Bu işlemler yapılırken; reaktörün ana gövdesi ve parçalarının yanı sıra, yaklaşık olarak 150 tonluk bir nükleer yaktın ise dışarı çıkartılarak bertaraf edilmesi gerektiği kaydedilmiştir.
SANTRALİN ALTINDA 190 TON URANYUM BULUNUYOR
Günümüzde bilim insanları, yaklaşık 190 ton uranyum ve 1 ton ağırlığındaki plütonyumun halen nükleer santralin altında bulunduğu savunuyor. Çernobil’in yakınındaki Pripyat kentinde bugün ölçülen radyasyon düzeyinin normal ölçüm oranlarının 20-40 kat üzerinde çıkıyor.
TAMAMEN TEMİZLENMESİNE İNSANLIK ÖMRÜ YETMEYECEK
Bilim insanları, santral bölgesinin radyasyondan tamamen arındırılabilmesi için insanlık ömrünün yetmeyeceğini öngörüyor. Bilim insanları, Çernobil felaketinden kalan tüm radyoaktif kalıntıların temizlenmesi için 48 bin yıla ihtiyaç olduğunu söylüyor.
diyekonustu.com
